DBFMO

Een klein jaar geleden vond ik dit korte maar interessante krantenartikel in de Volkskrant dat ik onlangs als onderdeel van een college heb gebruikt. Het artikel gaat over de Wijkertunnel, aangelegd onder het Noordzeekanaal in de buurt van Velsen.
De tunnel is door een consortium van bedrijven, in opdracht van Rijkswaterstaat gebouwd en gefinancierd met privaat geld. De tunnel wordt door de overheid aan de banken terug betaald naar rato van het aantal auto?s dat in een bepaalde periode door de tunnel rijdt. Nu het verkeer door de tunnel veel intensiever is dan bij het opstellen van het contract werd aangenomen, zal de overheid, zoals het er nu naar uit ziet, de tunnel dubbel betalen.?
De overheid worstelt al eeuwen met het dilemma of zij zelf projecten moet ontwerpen en uitvoeren of dat zij het realiseren van projecten over moet laten aan de vrije markt (Medema 2011). Als een opdrachtgever zelf de verantwoordelijkheid neemt en als bouwheer optreed noemen we dat een traditionele werkwijze. Als de overheid de totale ontwikkeling van een project aan de markt gunt kan dat in de vorm van ?Design and Build?. In het eerste geval, de traditionele wijze, liggen de risico?s bij de overheid en in het tweede geval bij de markt. Maar, en dit is begrijpelijk, ook de zeggenschap over ontwerpbesluiten gaan bij D&B over naar de markt. Dat is nodig om het project te kunnen beheersen.
De varianten zijn dat de markt ook kan worden gevraagd om de financiering, het onderhoud en of de bedrijfsvoering op zich te nemen, zoals voor de Wijkertunnel. Voor een tunnel, een brug of een snelweg lijkt dat, in principe, een mooie oplossing.
De gedachte achter deze constructie is dat de markt projecten beter kan beheersen. Dat, door de tucht van de markt, men beter in staat is binnen budget en de afgesproken termijn projecten op te leveren. Zoals ik lees uit het krantenbericht had de overheid haast met het realiseren van de tunnel en heeft de realisatie daarom opgedragen aan de markt. Maar om daar het dubbele voor te betalen? Dat heeft niets met risicoverdeling te maken. Voor dat geld kan de overheid beter zelf geld lenen en de regie houden want voor dat geld kan je enorme risico?s lopen.
Het zou interessant zijn om te onderzoeken wat de redenering achter de aanbesteding van dit contract was en hoe het contract precies in elkaar zit. Misschien zijn er andere vergelijkbare projecten waar dit ook speelt.
Maar het kan ook zijn dat er projecten zijn waar de markt een onredelijk risico loopt of driegt te lopen. Daarover in mijn volgende post meer.
Lezen? Geert Medema, Achter de facade van de Hollandse stad. 2011
Binnenkort in de Architect een artikel van Louis Lousberg over DBFM(O)