Emerging Spaces #1

In het Za?atari kamp zijn geen openbare recreatieve terreinen zoals pleinen en parkjes. Dat is begrijpelijk, omdat bij de oprichting van een kamp men zich eerst richt op veiligheid en de primaire levensbehoefte van de vluchtelingen. Za?atari kamp bestaat nu al meer dan vijf jaar en het ziet er niet naar uit dat het snel gaat verdwijnen. Een groot aantal bewoners lijkt daarmee rekening te houden en verlangt nu een meer normale stedelijke structuur. Er is een grote vraag naar groen, parkjes, pleintjes om te zitten en bij elkaar te komen, waar kinderen kunnen spelen, waar schaduw is.
Normaal worden parken en pleinen meegenomen in het stedelijke ontwerp van bijvoorbeeld een nieuwe woonwijk. De gemeente maakt een ontwerp, een architect of een landschapsarchitect wordt gevraag een ontwerp te maken en een aannemer voert het uit. Hopelijk gaan de nieuwe bewoners het gebruiken zoals is bedacht. Voor het kamp zijn ontwerpen gemaakt die niet tot uitvoering zijn ge komen omdat ze te duur zijn of omdat ze niet worden ondersteund door de bewoners.
Deze top down benadering lijkt ons niet de juiste aanpak nu de mensen er al jaren wonen. Daarom willen wij samen met buurtbewoners de locaties kiezen voor openbare ruimte. Daarna vragen we de mensen zelf het ontwerp te maken en zorg te dragen voor de uitvoering. Wij faciliteren het proces en leveren de materialen en gereedschappen. We hopen dat op deze wijze de mensen zich verbonden voelen met het resultaat waardoor een gevoel van eigendom ontstaat en de mensen de openbare ruimte ook zelf gaan onderhouden en beschermen. We richten ons op plekken in de stad waar mensen nu al spontaan samen komen, Emerging Urban Spaces, waardoor de slagingskans vergroot.
Politiek gezien is deze aanpak wellicht ook kansrijker. Grootse en meeslepende plannen zijn lastig te realiseren vanwege het strenge veiligheidsregime in het kamp. Kleine stapjes zijn acceptabel. We willen deze Emerging plekken versterken door het toevoegen van elementen als bankjes, groen en daken voor schaduw.
Bij Emerging Public Spaces kan je denken aan plaatsen waar vluchtelingen handelen; de dagelijks groente markt, waar ze moeten wachten; het politiebureau of de school, of waar een service beschikbaar is zoals internet.

Hedzer Roodenburg Vermaat, student aan de Universiteit van Wageningen, is mijn partner in crime. Hij doet onderzoek naar de ontwikkeling van de gebouwde omgeving van vluchtelingenkampen, waaronder Emerging Spaces in een Palestijns vluchtelingenkamp dat al 60 jaar bestaat: Baqa?a. We willen zijn ervaringen toepassen in Za?atari.
Deze week hebben we een groot aantal mensen van NGO?s gesproken over deze aanpak en we hebben naar hun idee?n geluisterd. We hebben ook de eerste gesprekken gehouden met bewoners. De eerste reacties zijn positief. De bewoners blijken veel idee?n te hebben en ze willen graag aan de slag. Er is behoefte aan zitplaatsen met schaduw, speelplaatsen en zandbakken voor kinderen, men wil heel graag fonteinen maken omdat dat in Syri? een belangrijk stedelijk element is. En natuurlijk wil men enorm graag groen, bomen en planten opnemen het ontwerp. Dat laatste is nog wel een dingetje omdat het water, zoals ik eerder schreef, schaars is. Maar ook daarvoor gaan we een mooie oplossing verzinnen. Als eerste gaan we op drie plaatsen in de stad proefprojecten voor deze openbare ruimtes maken en als dat lukt en succesvol is dan gaan we in alle wijken deze aanpak voorstellen.
Wordt vervolgd.
Als je een sponsor weet die dit mooie project en deze bottom-up benadering wil steunen dan hoor ik dat natuurlijk graag. (R.van.warmerdam@amsterdam.nl)