Ronald van Warmerdam
In Amsterdam draait IDFA op volle toeren en vorige week heb ik van mijn eerste serie films genoten. Genieten is misschien een groot woord voor de door mij gekozen films over het milieu en onze energiewinning. Ik zag de film THE BIG FIX, over de olieramp in de golf van Mexico vorig jaar en de film BHOPALI, over de giframp in 1984, in India, waarbij 25.000 mensen het leven lieten.
IDFA is een geweldig festival en een uitgelezen kans om de menselijke kant van het nieuws te zien. Filmers maken bij IDFA systemen zichtbaar die normaal in het nieuws onzichtbaar blijven. Graag ga ik in op twee maatschappelijke fenomenen in die zich onthullen in de genoemde films.
Ten eerste. Bedrijven zijn niet verantwoordelijk.
Volgens het internationaal recht zijn bedrijven rechtspersonen. Door juridische afspraken kunnen bedrijven zich boven de wetten van landen stellen waardoor ze weg komen met de vervuiling van de aarde, de vernieling van het milieu en de leefomgeving. In maart 1989 loopt de supertanker Exxon Valdez aan de grond op een rif voor de kust van Alaska. Het schip scheurt open en 41 miljoen liter ruwe olie stromen in de Prince William Sound. Het vervuilt 900 mijl van de kust en de schade aan de economie en de visserij is enorm. Jarenlang hebben vissers en milieugroeperingen geprocedeerd en Exxon werd in 1994 door de federale rechter veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van 5 miljard dollar. Exxon betaalde niet maar ging in hoger beroep. Een hogere rechter veroordeelde Exxon in 2006 voor een bedrag van 2,5 miljard dollar. Ook daarna procedeerde Exxon verder en de uiteindelijke vergoeding die Exxon in juni 2008 moest betalen betrof slechts 500 miljoen dollar. Exxon heeft een ?lange adem? en het bleek voor Exxon uiterst rendabel om door te procederen en zich daarmee te onttrekken aan verantwoordelijkheid.
Deze geschiedenis herhaalt zich. THE BIG FIX en BHOPALI bewijzen dat. Er wordt eindeloos geprocedeerd, ontkent, verhuld en vertraagd. En door deze handelswijze worden de milieu-en menselijke schade jaarlijks groter en nooit betaald. Het is geweldig voor aandeelhouders maar desastreus voor betrokkenen en slachtoffers. Opvallend is dat het zowel geldt voor de mensen in de Verenigde Staten als voor de mensen in het arme India.
Ten tweede. We produceren smerig.
Het winnen van grondstoffen gaat sinds eeuwen gepaard met het beschadigen van het milieu. THE BIG FIX laat dat zien. Ook het vervaardigen van producten is vaak smerig en er worden grote veiligheidsrisico?s genomen. BHOPALI is een triest voorbeeld. Het tragische is dat, als de regelgeving in Europa of de VS te streng wordt, de bedrijven verhuizen naar landen waar geen of weinig regels zijn. In India en China staan tegenwoordig de smerigste fabrieken van deze wereld en het gaat er vaak mis.
Weer is het IDFA gelukt met een groot aantal films ons een wereld te tonen die normaal verborgen blijft. Deze twee indrukwekkende films laten zien dat we voor een duurzame toekomst niet alleen ?Cradle to Cradle? moeten gaan produceren, maar juist ook de aansprakelijkheid beter moeten regelen. Dat wordt dan een incentive om processen schoon te maken. Het ??n kan niet zonder het ander.
Andere film: Crude van Joe Berlinger (op IDFA 2010) klik
Ronald van Warmerdam
