Slopen of renoveren? deel 2 materialen

Grondstoffen en materialen
Het volgende onderdeel van mijn speurtocht naar duurzaamheid betreft de grondstoffen en materialen. Een kantoortoren als het Paroolgebouw is een ?grote berg? gewapend beton, staal, hout, glas, stucwerk etc. Bij het slopen van het gebouw gaat al dit materiaal verloren en aangezien de bouwwereld nog niet ?Cradle to Cradle? functioneert, zal niets van het oude gebouw hergebruikt worden voor het nieuwe gebouw. Al het sloopafval zal worden afgevoerd en bij nieuwbouw wordt alles opnieuw aangevoerd. Een grove berekening leert dat er voor het Paroolgebouw ongeveer 14 miljoen kilo gewapend beton moet worden gesloopt.
Maar, zoals ik in mijn vorige blog, deel 1 over energie al stelde, is zowel voor renovatie als voor nieuwbouw een forse inspanning nodig om de energieconsumptie van een gebouw met vijftig procent of meer te verlagen. Er moet ook, in geval van optimale renovatie, veel worden gesloopt om het betere, toekomstbestendige gebouw te maken. Alleen door het geheel ?strippen? van de Parooltoren is het mogelijk om deze energieambitie waar te maken. Dat betekent dat de gevel er af moet en dat alle installaties moeten worden vervangen. Slechts de constructie, het betonnen skelet en de fundering, kunnen behouden blijven. Het verschil tussen renovatie en nieuwbouw is dus het behoud van de materialen van de constructie.
Maar het is niet alleen de moeite waard om te renoveren, het is ook noodzaak om het z? te doen dat de dagelijkse energieconsumptie van het gerenoveerde gebouw fors wordt teruggedrongen. Uit het eerder aangehaalde onderzoek van Sartori en Hestnes volgt dat het vrijwel g??n extra materialen en materiaalenergie kost om een energiezuinig huis te maken in vergelijking tot een standaard ?bouwbesluit?-gebouw. En eenmaal gerenoveerd duurt het weer veertig tot vijftig jaar om die gemiste kans goed te maken. Dus nogmaals: liever niet renoveren dan slecht renoveren en liever niet bouwen dan slecht bouwen!
Terug naar de vraag of nieuw bouwen, wat betreft materiaalgebruik, duurzamer is dan renoveren? Uiteindelijk gaat het ten aanzien van de Parooltoren over de grondstoffen die bij sloop verwijderd worden en het gebouwskelet dat bij renovatie behouden kan blijven. Moet ik de Parooltoren nou slopen of niet? Hoe kunnen we kijken naar dit vraagstuk?
Er gaat een forse hoeveelheid materialen en grondstoffen verloren door sloop en volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is de bouwnijverheid de grootste afvalproducent in Nederland . Ook al worden veel materialen hergebruikt, bijvoorbeeld in de wegenbouw, de bouwnijverheid blijkt toch verantwoordelijk voor de helft van het Nederlandse stortafval . De hoeveelheid is enorm. In 2006 produceerde de bouw circa 23 miljard kilo bouwafval waarvan het grootste deel sloopafval was. Als we op een verantwoorde en duurzame manier om willen gaan met grondstoffen en materialen zouden we onze gebouwen fundamenteel anders moeten ontwerpen . In ieder gevel zouden we de casco?s van gebouwen zo moeten maken dat de tand des tijds beter kunnen doorstaan. Maar het slopen doen we, bijvoorbeeld in Amsterdam West waar ik woon, niet voor niets. De woningen die daar in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw zijn gebouwd, zijn constructief ongelooflijk slecht: dunne muren, dunne vloeren en niet ge?soleerde gevels. Het is allemaal zichtbaar bij de afbraak en de woningen lijken wel kaartenhuizen zo gemakkelijk gaat het sloopwerk. We bouwen dus nog niet duurzaam als het gaat over materiaalgebruik. En het is vanuit het oogpunt van materialen onzinnig om keer op keer, na vijftig jaar, alle gebouwen te slopen omdat we ons vijftig jaar eerder hebben vergist. Maar de Parooltoren heeft een stevig betonnen casco en vanuit het perspectief van ?materialen sparen? ben ik vanuit duurzaamheidsoogpunt voorstander de Parooltoren te behouden en niet te slopen.
Maar is dit relevant gezien het plan van de gemeente en de eigenaar? Het vervangen van een skelet is een forse ingreep en alleen relevant voor de vergelijking als de functie van het gebouw hetzelfde blijft of als de toren kan voldoen aan de eisen van een nieuwe functie. In het plangebied Parooldriehoek is gekozen de kantoor-en werkfunctie te vervangen door woningen, winkels, een hotel en werkruimtes. En dat in een totaal andere stedenbouwkundige configuratie. Het hele gebied zal dus qua karakter veranderen. Daarmee komen we op de derde factor voor onze vergelijking: de sociale duurzaamheid.
De volgende aflevering van deze blog gaat over ?sociale duurzaamheid?.