Hup! afslanken en trainen

De wereld van bouwen, stadsuitbreiding, kantorenparken uit de grond stampen, projecten ontwikkelen is fors verminderd. De minister wil dat een denktank van deskundigen voorstellen formuleert de bouwwereld te versterken. Op het internet en in de pers worden veel idee?n gelanceerd waarmee de bouw uit het slob getrokken zou kunnen worden. Maar de belangrijkste vraag die ik vrijwel niet zie of hoor is: ?Komen die vette jaren terug of moeten we eerst een re?le toekomstverwachting schetsen?? Moeten we eerst “afslanken om opnieuw de uitdaging aan te gaan?”
De jaren van overproductie zijn voorbij. Het gevolg is zeven miljoen vierkante meter lege kantoren en een groot aantal lege of half verlaten bedrijventerreinen. De crisis is hard voor de woningbouw omdat de banken niet meer die bedragen uitlenen die nodig zijn om de te dure woningen te hypothekeren. Het gevolg is dat de bouwproductie fors is gereduceerd, er bedrijven failliet gaan, ontwikkelaars afslanken en gemeentes met hoge schulden zitten. Alle partijen in de bouwkolom zijn afgestemd op overproductie! Ik schets drie trends waarmee ik aan wil tonen dat afslanken eerst komt en daarna gewerkt kan worden aan nieuwe kansen en voorstellen. Het is misschien zuur voor de minister maar wel realistisch.
De eerste trend is het (fors) afwaarderen van kantoren. Maar de vraag is of dat de oplossing is. Ik denk van niet want er is namelijk g??n vraag naar deze lege ruimte en er zijn g??n kopers. Niet om in te werken en niet om in te wonen. En dat komt omdat het grootste deel van die, vaak slechte gebouwen, niet aansluiten bij bijvoorbeeld Het Nieuwe Werken, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen of een stedelijk weefsel waardoor mensen er zouden willen wonen. Er zijn wel goede en mooie voorbeelden van geslaagde herbestemming, maar die staan in de stad. Ik denk dat herbestemmen enorm belangrijk is maar het brengt het oude bouwvolume niet terug.
Ten tweede. Woningen zijn veel te duur. De kostprijs van woningen, zeker in de stedelijke omgeving zijn in relatie met de inkomens van mensen, v??l te hoog. Dat werd tot de crisis opgelost door typische hypotheken en lage rente. Maar omdat dit ??n van de redenen van de crisis is, zijn banken hierop teruggekomen. Ruimhartige leningen voor, bestaande en nieuwe woningen, waarmee grote verbouwingen konden worden betaald, krijgen we niet meer. De opgave voor de bouwwereld is daarmee fors verminderd en het ziet er niet naar uit dat dit snel zal wijzigen.
Ten slotte. De overheid investeert niet. De Nederlandse staat bezuinigt en de gemeentes doen niet anders. Gemeentes investeren niet meer in theaters, muziekgebouwen of musea. Bezuinigen en, cultuur is kul, is het devies. En investeren in bijvoorbeeld de woningbouw, zoals vroeger, volgens het Keynesiaanse principe, gaat de gemeente niet oppakken. De woningbouw hebben we aan de markt overgelaten. Een hernieuwde opgave voor de bouwwereld komt ook niet uit die hoek!
Maar treur niet! Er zijn wel kansen! In duurzaam bouwen, in duurzaam renoveren, in duurzaam herbestemmen, in bouwen voor klanten, in bouwen voor de zorg. Maar! Het moet goedkoper: de bouwprijs moet omlaag, de grondprijs moet omlaag en de advieskosten! Daarna liggen er weer kansen.
Maar eerst moeten we zorgen voor een kleinere bouwwereld! De huidige bouwwereld is afgestemd op overproductie. OVERPRODUCTIE! Dat weten we allemaal. En afslanken is niet gemakkelijk en doet pijn. Alleen als we accepteren dat de bouw in afgeslankte vorm levensvatbaar is kunnen we maatregelen nemen deze te versterken. Afslanken dus! En daarna trainen voor de nieuwe race!